Cookie là gì? Cách quản lý và bảo mật dữ liệu cookie

Những điểm chính

 

• Định nghĩa: Cookie là các file văn bản nhỏ mà website lưu trên máy tính/thiết bị của bạn để ghi nhớ thông tin, quản lý phiên và cá nhân hóa trải nghiệm.

 

• Cơ chế hoạt động: Server tạo cookie và gửi về trình duyệt → Trình duyệt lưu lại → Các lần truy cập sau sẽ gửi cookie kèm theo để nhận diện người dùng.

 

• Các loại phổ biến: Session Cookie, Persistent Cookie, First-party Cookie, Third-party Cookie.

 

• Lợi ích: Ghi nhớ thông tin đăng nhập, cá nhân hóa nội dung, lưu trữ giỏ hàng, hỗ trợ quảng cáo và phân tích dữ liệu.

 

• Rủi ro: Có thể bị theo dõi hành vi duyệt web, nguy cơ lộ thông tin nhạy cảm hoặc bị tấn công chiếm quyền phiên.

 

• Quản lý cookie: Người dùng có thể xem, xóa, bật/tắt cookie trong trình duyệt. Chủ website cần minh bạch chính sách, thu thập dữ liệu ở mức cần thiết và đảm bảo an toàn hệ thống.

 

• Giải pháp bảo mật: Ưu tiên dùng HTTPS/SSL, lựa chọn hosting/server an toàn, kết hợp Firewall chống DDoS.

 

• FAQ: Cookie vốn không độc hại nhưng có thể bị khai thác sai mục đích; xóa cookie giúp tăng riêng tư nhưng phải đăng nhập lại; chặn toàn bộ cookie có thể làm hỏng nhiều tính năng web.

 

 

Cookie là gì?

 

Cookie là tệp văn bản nhỏ mà website lưu trực tiếp trên máy tính hoặc thiết bị di động thông qua trình duyệt. Chúng thường chứa thông tin nhận diện phiên hoặc tuỳ chọn người dùng (ngôn ngữ, font chữ, giỏ hàng…).

 

Ví dụ: Khi bạn đăng nhập và chọn “Remember me”, website sẽ lưu cookie để bạn không cần nhập lại tài khoản/mật khẩu cho lần truy cập sau.

 

Cookie hoạt động như thế nào?

 

 

Quy trình cơ bản gồm 3 bước:

 

1. Website gửi cookie: Lần đầu bạn truy cập, server sẽ tạo cookie (chứa ID hoặc thông tin cần thiết) và gửi cho trình duyệt.

2. Trình duyệt lưu cookie: Chrome, Firefox hoặc các trình duyệt khác sẽ lưu cookie này trên thiết bị.

3. Cookie được gửi lại: Ở các lần truy cập sau, trình duyệt tự động gửi cookie kèm yêu cầu HTTP để website nhận diện bạn.

 

Điều này giống như việc nhân viên quán quen nhớ mặt khách và thói quen gọi món của bạn.

 

Các loại cookie thường gặp

 

• Session Cookie: Tồn tại tạm thời trong một phiên duyệt web, sẽ tự xóa khi bạn đóng trình duyệt. Ví dụ: giữ sản phẩm trong giỏ hàng cho đến khi thanh toán.

 

• Persistent Cookie: Lưu lâu dài cho đến khi hết hạn (do website thiết lập). Ví dụ: ghi nhớ đăng nhập nhiều ngày liên tục.

 

• First-party Cookie: Do chính website bạn truy cập tạo ra, thường dùng để lưu lựa chọn ngôn ngữ hoặc tùy chỉnh giao diện.

 

• Third-party Cookie: Do website/dịch vụ khác tạo (như mạng xã hội, quảng cáo). Ví dụ: Facebook tạo cookie khi bạn nhấn “Like” trên một trang báo để theo dõi hành vi.

 

 

Lợi ích của cookie

 

Với người dùng:

 

• Cá nhân hóa trải nghiệm: lưu tùy chọn ngôn ngữ, bố cục website.

 

• Tiện lợi khi đăng nhập: duy trì trạng thái đăng nhập.

 

• Hỗ trợ mua sắm: lưu giỏ hàng, sản phẩm đã xem.

 

Với website/doanh nghiệp:

 

• Quản lý phiên hiệu quả.

 

• Thu thập dữ liệu phân tích hành vi để tối ưu nội dung.

 

• Quảng cáo nhắm mục tiêu chính xác hơn.

 

• Nâng cao trải nghiệm tổng thể.

 

 

 

Rủi ro về bảo mật và quyền riêng tư

 

• Theo dõi hành vi duyệt web: Đặc biệt là với cookie của bên thứ ba.

 

• Rò rỉ dữ liệu nhạy cảm: Hacker có thể đánh cắp session ID nếu website không dùng HTTPS hoặc bị XSS.

 

• Tấn công vào session: Các kỹ thuật như session hijacking/fixation lợi dụng cookie để chiếm quyền tài khoản.

 

👉 Giải pháp: thiết lập cờ HttpOnly và Secure cho cookie để hạn chế rủi ro.

 

Quá trình truyền dữ liệu cookie

 

1. Trình duyệt gửi yêu cầu HTTP đến website.

2. Trình duyệt tìm cookie liên quan và gửi kèm.

3. Server xác nhận hoặc tạo ID mới nếu chưa có cookie.

 

Cookie được lưu theo dạng name-value pairs trong ổ cứng.

 

Quản lý cookie trong trình duyệt

 

Xóa cookie trên Chrome

 

• B1: Vào biểu tượng 3 chấm > Cài đặt.

 

• B2: Chọn Quyền riêng tư và bảo mật → Tất cả cookie và dữ liệu trang web.

 

• B3: Xóa từng cookie hoặc chọn Xóa tất cả.

 

 

Khi xóa, cookie sẽ biến mất hoàn toàn, bạn cần đăng nhập lại các website.

 

Bật/tắt cookie trên Chrome

 

• B1: Vào Cài đặt → Quyền riêng tư và bảo mật.

 

• B2: Chọn mức độ cho phép:

  • Cho phép tất cả cookie.

  • Chặn cookie bên thứ ba trong chế độ ẩn danh.

  • Chặn cookie bên thứ ba.

  • Chặn tất cả cookie.

 

Bật cookie trên iPhone (Chrome)

 

• B1: Mở Chrome > nhấn More (3 chấm) → Settings.

 

• B2: Chọn Cookies → Site Data, bật tính năng cookie.

 

• B3: Nhấn Done để lưu.

 

 

 

Mẹo sử dụng cookie an toàn

 

Với người dùng:

 

• Hạn chế cookie bên thứ ba.

 

• Xóa cookie định kỳ, nhất là trên máy công cộng.

 

• Đọc chính sách cookie khi website yêu cầu.

 

• Dùng chế độ ẩn danh nếu không muốn lưu cookie.

 

• Cập nhật trình duyệt thường xuyên.

 

• Cài tiện ích bảo vệ quyền riêng tư (Privacy Badger, uBlock Origin).

 

Với chủ website:

 

• Minh bạch về cookie và quyền riêng tư.

 

• Chỉ thu thập dữ liệu cần thiết.

 

• Áp dụng HTTPS/SSL, hạ tầng bảo mật tốt.

 

• Sử dụng WAF, Anti DDoS để bảo vệ dữ liệu người dùng.